Η μείζων κατάθλιψη, που είναι μια εξουθενωτική ψυχιατρική διαταραχή και προβλέπεται ότι θα είναι η δεύτερη πιο εξαπλωμένη ανθρώπινη νόσος το 2020 [3].
Παρά την επινόηση ποικίλων αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, εν τούτοις ένα 20-30% των καταθλιπτικών ασθενών δεν μπορεί να βοηθηθεί ή να θεραπευτεί από τα συμβατικά αντικαταθλιπτικά, που έχουν επινοηθεί μέχρι σήμερα.

Επίσης τα αντικαταθλιπτικά συνοδεύονται από παρενέργειες και δυσάρεστες αλληλεπιδράσεις με διάφορα άλλα φάρμακα που παίρνουν οι ασθενείς για άλλες παθήσεις, η χρονιότητα των οποίων έχει συμβάλλει στην εδραίωση της κατάθλιψης τους [4].

Πολλά άτομα με κατάθλιψη εγκαταλείπουν τη θεραπεία τους εξαιτίας των παρενεργειών του αντικαταθλιπτικού φαρμάκου που τους έχει χορηγηθεί.
Σε πολλούς ασθενείς που παίρνουν αντικαταθλιπτικά επί μακρόν παρατηρείται εξασθένιση του αντικαταθλιπτικού απότελέσματος, πράγμα που αναγκάζει τους ασθενείς να αναζητήσουν νέες θεραπείες [5].

Εξ αιτίας των περιορισμών που δημιουργούν τα συμβατικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα, οι έρευνες στράφηκαν στην αναζήτηση φυσικών ουσιών με αντικαταθλιπτική δράση χωρίς παρενέργειες.

Έχει αποδειχτεί εργαστηριακά και σε πειραματόζωα ότι η πολυφαινόλη κουρκουμίνη, που αποτελεί το κύριο συστατικό του κουρκουμά ή Κουρκούμης της μακράς (Curcuma longa), μεταξύ των πολλαπλών ευεργετικών δράσεων που ασκεί στην ανθρώπινη υγεία, προκαλεί και αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμα [6].

Τα μειονεκτήματα των σύγχρονων αντικαταθλιπτικών φαρμάκων

Σήμερα συνταγογραφούνται ποικίλα αντικαταθλιπτικά για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. , από τους αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης μέχρι τους αναστολείς διπλής επαναπρόσληψης. Παρά τούτο το 63% των ασθενών που παίρνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα επιδεικνύουν τουλάχιστον μία από τις πολυάριθμες γνωστές παρενέργειες των αντικαταθλιπτικών [7].

Μεταξύ των πολυάριθμων παρενεργειών που μπορεί να προκαλέσουν τα αντικαταθλιπτικά περιλαμβάνονται το άγχος, σκέψεις αυτοκτονίας, αϋπνία , αύξηση σωματικού βάρους και σεξουαλική δυσλειτουργία [8-11].

Εκτός από τις παραπάνω ανεπιθύμητες δράσεις των αντικαταθλιπτικών, δυστυχώς πολλοί ασθενείς (30%) δεν ανταποκρίνονται στη συμβατική αντικαταθλιπτική αγωγή και μόνον το 17% των ασθενών αντιδρά θετικά, παίρνοντας ένα ειδικό αντικαταθλιπτικό φάρμακο [12].

Το υπόλοιπο 70% των αντικαταθλιπτικών ασθενών δεν θεραπεύεται πλήρως η κατάστασή τους και έχουν πάντοτε μπροστά τους την πιθανότητα υποτροπής [13].

Επιπλέον τα αντικαταθλιπτικά σχετίζονται με πλήθος παρενεργειών και ανεπιθύμητων αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα ή με τρόφιμα, που παίρνουν τα καταθλιπτικά άτομα για άλλες παθήσεις.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες υπάρχει η σοβαρή ανάγκη εξεύρεσης αποτελεσματικότερων και ασφαλέστερων ουσιών με αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμα.

Η κουρκουμίνη διαθέτει και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες

Μέχρι σήμερα έχουν αποδειχτεί οι αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικές, καρκινοπροφυλακτικές, αντιμεταστατικές, ηπατοπροστατευτικές, νεφροπροστατευτικές, αντιμικροβιακές, νευροπροστατευτικές και αντικαταθλιπτικές ιδιότητες της κουρκουμίνης.

Με επιδημιολογικές μελέτες έχει επιδειχτεί ότι οι κοινωνίες στις οποίες τα μέλη της χρησιμοποιούν καθημερινά κουρκουμίνη στη διατροφή τους έχουν χαμηλά ποσοστά πασχόντων από νόσο του Alzheimer και του Parkinson [18].

Έχει αποδειχτεί σε πειραματόζωα η αντικαταθλιπτική δράση της κουρκουμίνης, η οποία έχει αποδοθεί στο ισχυρό αντιφλεγμονώδες και αντιοξειδωτικό αποτέλεσμά της [16].

Η κουρκουμίνη μπλοκάρει πολλά στάδια των γεγονότων του καταρράκτη της φλεγμονής, όπως η C-αντιδρώσα πρωτείνη, ο ενεργοποιητής της μεταγραφής της πρωτείνης-1 (ΑΡ-1), η ενεργοποίηση του πυρηνικού παράγοντα-κάππα Β [ΝF- KB, ο iΝΟS και JNK. H κουρκουμίνη εκπροσωπεί με ασφάλεια τους παράγοντες που δρουν κατά της νευροφλεγμονής, ασκὠντας μεταξύ των άλλων και προστασία των νευραξόνων των νεύρων του εγκεφάλου [17].

Οι πρώτες αποδείξεις για την κλινική αντικαταθλιπτική αποτελεσματικότητα της κουρκουμίνης ανακοινώθηκε το 2009. Σε μια έρευνα βρέθηκε ότι η κουρκουμίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά και ασφαλώς στη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης, χωρίς οι ασθενείς να εμφανίσουν ιδεασμούς αυτοκτονίας ή άλλες ψυχωτικές διαταραχές [6].

Μηχανισμοί της αντικαταθλιπτικής δράσης της κουρκουμίνης

Η κουρκουμίνη μεταξύ των πολυπληθών ευεργετικών δράσεών της στους βιοχημικούς μηχανισμούς του σώματος επηρεάζει και διάφορους βιολογικούς μηχανισμούς που έχουν σχέση με τη μείζονα κατάθλιψη.

Συγκεκριμένα επηρεάζει την οδό της μονοαμινεργικής δραστηριότητας (αναστέλλει τη δράση του ενζύμου της μονοαμινοξειδάσης), ασκεί ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, αυξάνει τα επίπεδα των νευροτροφικών παραγόντων και ιδιαίτερα του εγκεφαλικής προέλευσης νευροτροφικού παράγοντα [brain derived neurotrophic factor (BDNF) και τροποποιεί την απελευθέρωση σεροτονίνης και ντοπαμίνης [14]..

Επιπλέον έχει αποδειχτεί ότι η κουρκουμίνη ενισχύει τη νευρογένεση, ιδιαίτερα στις περιοχές του μετωπιαίου φλοιού και των περιοχών του ιπποκάμπου του εγκεφάλου [15].

Η κουρκουμίνη πλεονεκτεί έναντι των συμβατικών αντικαταθλιπτικών, διότι διαθέτει υψηλό προφίλ ασφαλείας, καθώς δεν προκαλεί παρενέργειες, ακόμη και όταν χορηγείται από το στόμα σε δόση 8 γραμμαρίων (8.000 mg) ημερησίως [6].

Κλινικές μελέτες χρησιμοποίησης της κουρκουμίνης ως αντικαταθλιπτικού παράγοντα

Παρά την αποδεδειγμένη αντικαταθλιπτική δράση της, στο εργαστήριο και τα πειραματόζωα, εν τούτοις η κουρκουμίνη σε όλες τις κλινικές μελέτες που είχε χρησιμοποιηθεί, το αντικαταθλιπτικό της αποτέλεσμα ήταν ανύπαρκτο έως πενιχρό.

Αυτό οφειλόταν στο γεγονός ότι η φυσική σκόνη κουρκουμίνης, όταν χορηγείται από το στόμα δεν είναι ευαπορρόφητη, έχει ταχύ μεταβολισμό στο 

ήπαρ και απεκκρίνεται γρήγορα. Τα χαμηλά επίπεδα ελεύθερης κουρκουμίνης δεν επέτρεπαν την εκδήλωση των κύριων δράσεων της.

Η αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας της κουρκουμίνης επιτεύχθηκε, είτε χορηγώντας την μαζί με κάποια άλλη συνοδό ουσία, όπως η πιπερίνη [19] ή δημιουργώντας υδατοδιαλυτές και ευαπορρόφητες μορφές της υψηλής βιοδιαθεσιμότητας.

Η ταυτόχρονη χορήγηση κουρκουμίνης και πιπερίνης αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητα της κουρκουμίνης περίπου κατά 20 φορές ή 2000% [25]. 

H χορήγηση κουρκουμινοειδών με πιπερίνη (1000mg κουρκουμινοειδών και 10mg πιπερίνης ημερησίως επί 6 εβδομάδες)  προκάλεσε σημαντικότερη βελτίωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων σε σύγκριση με τα αποτελέσματα της χορήγησης μόνον συμβατικού αντικαταθλιπτικού σε άλλη ομάδα ασθενών με μείζονα κατάθλιψη [26].

Υπάρχουν χιλιάδες δημοσιεύσεις για την αποτελεσματικότητα της κουρκουμίνης σε διάφορες νόσους, σε καλλιέργειες κυττάρων και πειραματόζωα.

Όλες αυτές οι έρευνες έχουν γίνει χορηγώντας μεγάλες δόσεις κουρκουμίνης, που πρακτικά ήταν αδύνατον να χορηγηθούν σε ανθρώπους, παρά το γεγονός ότι η δόση κουρκουμίνης των 8-12 γραμμαρίων από το στόμα δεν συνοδεύεται από ουσιαστικές παρενέργειες.

Μέχρι σήμερα έχει γίνει μικρός αριθμός κλινικών μελετών με τη χρησιμοποίηση μορφών κουρκουμίνης υψηλής βιδιαθεσιμότητας με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Το 2008 έγινε μια πιλοτική διασταυρούμενη κλινική μελέτη επί ανθρώπων, όπου εκτιμήθηκε η βιοδιαθεσιμότητα μιας μορφής κουρκουμίνης, της BCM-95CG (Biocurcumax). 

Το BCM-95CG (Biocurcumax) περιέχει κουρκουμίνη με αιθέρια έλαια κουρκουμά και έχει αποδειχτεί ότι έχει 6.93 φορές μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα από τη φυσική σκόνη κουρκουμίνης και 6.3 φορές μεγαλύτερη βιοδιαθεσιμότητα από το μείγμα κουρκουμίνης-λεκιθίνης-πιπερίνης [20].

Η δημιουργία αυξημένων επιπέδων ελεύθερης κουρκουμίνης στο αίμα, της επιτρέπει να διέλθει τον αιματεγκεφαλικό φραγμό και να φθάσε σε κάθε σημείο του εγκεφάλου, όπου και ασκεί το νευροπροστατευτικό και αντικαταθλιπτικό αποτέλεσμά της.

Η χορήγηση μικροποιημένης κρυσταλλικής κουρκουμίνης [κουρκουμίνη εναιωρηματοποιημένη με κολλοειδή νανοσωματίδια (THERACURMIN)] αύξησε τη βιοδιαθεσιμότητα της κουρκουμίνης κατά 27 περίπου φορές με βάση την ΑUC ή 2799% σε σύγκριση με την αντίστοιχη δόση σκόνης φυσικής κουρκουμίνης [11].

(Αυτές οι τιμές είναι βασισμένες στη χρονική καμπύλη στην περιοχή κάτω από τη συγκέντρωση στο πλάσματος [area under the plasma concentration-time curve (AUC)] [15].

Η χορήγηση νανοσωματιδίων συμπαγούς λιπιδίου (solid lipid nanoparticles) ή λιπιδοποιημένου εκχυλίσματος κουρκουμίνης (lipidated curcumin extract) (Curcumin SLCP, Longvida®) αύξησε τη βιοδιαθεσιμότητα της κουρκουμίνης κατά 65 φορέςή 6500%, από αυτήν των τυπικών κουρκουμινοειδών με μέσο χρόνο ζωής 7 ώρες, έναντι των 2 ωρών της φωσφολιπιδικής κουρκουμίνης και 0-1 ώρας της φυσικής σκόνης κουρκουμίνης [21].

Έτσι, χορηγώντας  ακόμη και μια μικρή δόση της κουρκουμίνης SLCP, μόλις 40mg, τα επίπεδα της ελεύθερης κουρκουμίνης που φθάνουν στον εγκέφαλο ξεπερνούν το 0.1 micromolar, που αρκούν να δράσουν κατά του β-αμυλοειδούς, που ευθύνεται κυρίως για τη νόσο του Alzheimer.

Xορηγώντας 80mg κουρκουμίνης SLCP προκαλείται σημαντική ελάττωση των επιπέδων του β-αμυλοειδούς του πλάσματος κατά 8% [21].

Η χορήγηση φωσφολιπιδοποιημένης μορφής κουρκουμίνης (Μeriva) αυξάνει την απορρόφηση των κουρκουμινοειδών κατά 29 φορές ή 2900% σε σύγκριση με την αντίστοιχη δόση φυσικής κουρκουμίνης [22].

Η χορήγηση υγρής μικκυλιοποιημένης κουρκουμίνης(Curcugkel) αυξάνει τη βιοδιαθεσιμότητα της κουρκουμίνης κατά 185 φορές με βάση την AUC ή 18.500%, σε σύγκριση με τη χορήγηση αντίστοιχης φυσικής σκόνης κουρκουμίνης [23].

Το γεγονός ότι η υγρή μικκυλιοποιημένη κουρκουμίνη (Curcugkel) διαθέτει κατά 185 φορές ή 18.500% καλύτερη βιοδιαθεσιμότητα από την αντίστοιχη ποσότητα φυσικής σκόνης κουρκουμίνης την καθιστά ικανή να εξασφαλίζει θεραπευτικά επίπεδα ελεύθερης κουρκουμίνης, που φθάνουν σε όλους τους ιστούς του σώματος, περιλαμβανομένου και του εγκεφάλου, όλο το εικοσιτετράωρο.

Επιπλέον, οι Cmax (Μεγίστη συγκέντρωση ελεύθερης κουρκουμίνης στο πλάσμα) που επιτυγχάνονται με μία μόνον δόση 500 mg κουρκουμινοειδών μικκυλιακής μορφής (410 mg κουρκουμίνη, 80mg διμεθόξυκουρκουμίνης και 10 mg δισδιμεθόξυκουρκουμίνη) είναι για τις γυναίκες 3.7 μmol/L (3700 nmol/L) και 2.6 μmol/L (2600 nmol/L) για τους άδρες. Aυτές οι τιμές είναι υψηλότερες από αυτές που παρατηρούνται μετά τη λήψη 8g φυσικής σκόνης κουρκουμίνης [23].

Η εντυπωσιακά αυξημένη βιοδιαθεσιμότητα της υγρής μικκυλιακής κουρκουμίνης, που χορηγείται από το στόμα δεν επηρεάζει τις παραμέτρους ασφαλείας της κουρκουμίνης [23].

Λιγότερη ποσότητα από το 0.2% της δόσης υγρής μικκυλιακής κουρκουμίνης απεκκρίνεται στα ούρα μέσα σε 24 ώρες. Συνεπώς >98.8% της κουρκουμίνης απεκκρίνεται με τη χολή και τα κόπρανα ή μπορεί να διανέμεται στους ιστούς, όπου έχει τη δυνατότητα να ασκεί βιολογικές δραστηριότητες όλο το 24ωρο [24].

Μετά από αυτό, η υγρή μικκυλιακή μορφή κουρκουμίνης ανοίγει νέους δρόμους για την απελευθέρωση ελεύθερης κουρκουμίνης σε φαρμακολογικές δόσεις και την εφαρμογή της σε διάφορες κλινικές δοκιμές, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η αντιμετώπιση της κατάθλιψης. 

Το Ελληνικό συμπλήρωμα διατροφής Curcugkel περιέχει υγρή μικυλλιοποιημένη κουρκουμίνη NovaSOL® Curcumin.

Μία κάψουλα Curcugkel περιέχει 670 mg  NovaSOL® Curcumin, που ισοδυναμεί με 36 mg καθαρής κουρκουμίνης , που ισοδυναμεί με περίπου 8 gr φυσικής σκόνης κουρκουμίνης 95% ή 16 κάψουλες των 500mg κουρκουμίνης.

 Η δοσολογία του Curcugkel είναι μια κάψουλα ημερησίως μετά το φαγητό επί τρεις μήνες ή όπως καθοριστεί από τον θεράποντα ιατρό.

Tο Curcugkel σας αποστέλλεται ταχυδρομικά, σε κάθε πόλη ή περιοχή της Ελλάδος (Ταχυμεταφορές Speedex) στην τιμή των 25.11 Ευρώ περιλαμβανομένου του ΦΠΑ [συν 2,00€ μεταφορικά + 1,86 αντικαταβολή (σύνολο 3,86 Ευρώ)].

Μπορείτε να το παραγγείλετε τηλεφωνώντας: Σταθερό: 2741026658, 2744023768. Κινητό: 6944280764 ή στέλνοντας mail: pharmage@otenet.gr ή μέσω του e-shop της pharmagel. Αν είστε κάτοικος Κύπρου ή άλλης χώρας του εξωτερικού επικοινωνήστε μαζί μας, για να σας πληροφορήσουμε το κόστος των μεταφορικών.

Ώρες επικοινωνίας: Δευτέρα-Παρασκευή: 10.00π.μ-13.00 μμ.
Τις υπόλοιπες ημέρες και ώρες μπορείτε να το παραγγέλλετε, στέλνοντας mail στη διεύθυνση pharmage@otenet.gr, ή με SMS γράφοντας ονοματεπώνυμο, ταχυδρομική διεύθυνση, ταχυδρομικό τομέα, τηλέφωνο επικοινωνίας.

Bιβλιογραφική τεκμηρίωση

1. Kulkarni SK1, Dhir A. An overview of curcumin in neurological disorders. Indian J Pharm Sci. 2010 Mar;72(2):149-54. doi: 10.4103/0250-474X.65012.

2. Available at: http://www.cdc.gov/features/dsdepression/. Accessed December 19, 2014.

3. Kulkarni S1, Dhir A, Akula KK. Potentials of curcumin as an antidepressant. ScientificWorldJournal. 2009 Nov 1;9:1233-41. doi: 10.1100/tsw.2009.137.

4. Kulkarni SK1, Dhir A. An overview of curcumin in neurological disorders. Indian J Pharm Sci. 2010 Mar;72(2):149-54. doi: 10.4103/0250-474X.65012.

5. Freeman MP, Mischoulon D, Tedeschini E, et al. Complementary and alternative medicine for major depressive disorder: a meta-analysis of patient characteristics, placebo-response rates, and treatment outcomes relative to standard antidepressants. J Clin Psychiatry. 2010 Jun;71(6):682-8.

6. Sanmukhani J1, Satodia V, Trivedi J, Patel T, Tiwari D, Panchal B, Goel A, Tripathi CB. Efficacy and safety of curcumin in major depressive disorder: a randomized controlled trial. Phytother Res. 2014 Apr;28(4):579-85. doi: 10.1002/ptr.5025. Epub 2013 Jul 6.

7. Available at: http://www.consumerreports.org/health/resources/pdf/best-buy-drugs/Antidepressants_update.pdf. Accessed March 19, 2014.

8. Available at: http://www.cchrint.org/psychiatric-drugs/antidepressantsideeffects/. Accessed March 19, 2014.

9. Coupland C, Dhiman P, Morriss R, Arthur A, Barton G, Hippisley-Cox J. Antidepressant use and risk of adverse outcomes in older people: population based cohort study. BMJ. 2011 Aug 2;343:d4551.

10. Reynolds GP, Kirk SL. Metabolic side effects of antipsychotic drug treatment—pharmacological mechanisms.Pharmacol Ther. 2010 Jan;125(1):169-79.

11. Csoka A, Bahrick A, Mehtonen O-P. Persistent sexual dysfunction after discontinuation of selective serotonin reuptake inhibitors. J Sex Med. 2008;5:227-33.
Montejo AL, Llorca G, Izquierdo JA, Rico-Villademoros F. Incidence of sexual dysfunction associated with antidepressant agents: a prospective multicenter study of 1022 outpatients. Spanish Working Group for the Study of Psychotropic-Related Sexual Dysfunction. J Clin Psychiatry. 2001;62 Suppl 3:10-21.

12. Rush AJ, Trivedi MH, Wisniewski SR, et al. STAR*D Study Team.Bupropion-SR, sertraline, or venlafaxine-XR after failure of SSRIs for depression. N Engl J Med. 2006 Mar 23;354(12):1231-42
13. Kulkarni SK, Dhir A, Akula KK. Potentials of curcumin as an antidepressant. The Scientific World Journal. 2009;9:1233-41.

14. S. K. Kulkarni* and A. Dhir1 An Overview of Curcumin in Neurological Disorders Indian J Pharm Sci. 2010 Mar-Apr; 72(2): 149–154. doi: 10.4103/0250-474X.65012 PMCID: PMC2929771

15. Tiwari SK1, Agarwal S, Seth B, Yadav A, Nair S, Bhatnagar P, Karmakar M, Kumari M, Chauhan LK, Patel DK, Srivastava V, Singh D, Gupta SK, Tripathi A, Chaturvedi RK, Gupta KC. Curcumin-loaded nanoparticles potently induce adult neurogenesis and reverse cognitive deficits in Alzheimer's disease model via canonical Wnt/β-catenin pathway. ACS Nano. 2014 Jan 28;8(1):76-103. doi: 10.1021/nn405077y. Epub 2013 Dec 10.

16. Jiang H1, Wang Z, Wang Y, Xie K, Zhang Q, Luan Q, Chen W, Liu D. Antidepressant-like effects of curcumin in chronic mild stress of rats: involvement of its anti-inflammatory action. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2013 Dec 2;47:33-9. doi: 10.1016/j.pnpbp.2013.07.009. Epub 2013 Jul 20.

17. Tegenge MA1, Rajbhandari L1, Shrestha S1, Mithal A1, Hosmane S1, Venkatesan A2. Curcumin protects axons from degeneration in the setting of local neuroinflammation. Exp Neurol. 2014 Mar;253:102-10. doi: 10.1016/j.expneurol.2013.12.016. Epub 2013 Dec 29.

18. Yousef Tizabi *, Laura L. Hurley, Zakiya Qualls and Luli Akinfiresoye Relevance of the Anti-Inflammatory Properties of Curcumin in Neurodegenerative Diseases and Depression. Molecules 2014, 19, 20864-20879; doi:10.3390/molecules191220864.

19. Panahi Y1, Badeli R, Karami GR, Sahebkar A. Investigation of the Efficacy of Adjunctive Therapy with Bioavailability-Boosted Curcuminoids in Major Depressive Disorder. Phytother Res. 2014 Aug 4. doi: 10.1002/ptr.5211. [Epub ahead of print].

20. Antony B1, Merina B, Iyer VS, Judy N, Lennertz K, Joyal S. A Pilot Cross-Over Study to Evaluate Human Oral Bioavailability of BCM-95CG (Biocurcumax), A Novel Bioenhanced Preparation of Curcumin. Indian J Pharm Sci. 2008 Jul-Aug;70(4):445-9. doi: 10.4103/0250-474X.44591

21. DiSilvestro RA1, Joseph E, Zhao S, Bomser J. Diverse effects of a low dose supplement of lipidated curcumin in healthy middle aged people. Nutr J. 2012 Sep 26;11:79. doi: 10.1186/1475-2891-11-79.

22. Cuomo J1, Appendino G, Dern AS, Schneider E, McKinnon TP, Brown MJ, Togni S, Dixon BM. Comparative absorption of a standardized curcuminoid mixture and its lecithin formulation. JNatProd. 2011 Apr 25;74(4):664-9. doi: 10.1021/np1007262. Epub 2011 Mar 17.

23. Schiborr C1, Kocher A, Behnam D, Jandasek J, Toelstede S, Frank J. The oral bioavailability of curcumin from micronized powder and liquid micelles is significantly increased in healthy humans and differs between sexes. Mol Nutr Food Res. 2014 Mar;58(3):516-27. doi: 10.1002/mnfr.201300724. Epub 2014 Jan 9.

24. Ono K1, Hasegawa K, Naiki H, Yamada M. Curcumin has potent anti-amyloidogenic effects for Alzheimer's beta-amyloid fibrils in vitro. J Neurosci Res. 2004 Mar 15;75(6):742-50.

24. Shoba G1, Joy D, Joseph T, Majeed M, Rajendran R, Srinivas PS.Influence of piperine on the pharmacokinetics of curcumin in animals and human volunteers.Planta Med. 1998 May;64(4):353-6.

25.Panahi Y1, Badeli R, Karami GR, Sahebkar A. Investigation of the Efficacy of Adjunctive Therapy with Bioavailability-Boosted Curcuminoids in Major Depressive Disorder. Phytother Res. 2014 Aug 4. doi: 10.1002/ptr.5211. [Epub ahead of print]